Mira

De Zon mag dan wel het object zijn in ons zonnestelsel waar alles omheen draait, maar uiteindelijk blijkt die kolos zoals wij de Zon zien maar een eerder bescheiden sterretje te zijn in een reusachtige spiraalvormige structuur van sterren en gaswolken die draaien rond een gigantisch zwaar centraal zwart gat: we hebben het over onze Melkweg.

Ervaren sterrenkijkers weten uiteraard dat ons eigen melkwegstelsel er één is te midden van miljarden andere. Gezien vanaf een donkere plek is het Andromeda buursterrenstelsel zelfs al met het blote oog waarneembaar.

Sterren staan ver weg, heel ver weg. Het vergt het nodige uiterst precieze meet- en rekenwerk om de afstanden zo nauwkeurig mogelijk te bepalen tot die verre hemellichamen.

Met behulp van krachtige en hoogtechnologische telescopen kunnen we het sterlicht dat naar ons toekomt nauwkeurig bestuderen. En zo krijgen we ook zicht op trillingen die zich in het inwendige van sterren voordoen.

Als we de sterrenhemel waarnemen, doen we dat natuurlijk in zichtbaar licht. Wij, mensen, zijn nu eenmaal voorzien van kijkinstrumenten die geschikt zijn om van het hele elektromagnetische spectrum dat deel te observeren dat we het zichtbare licht noemen. Die terminologie impliceert meteen dat er ook zoiets als onzichtbaar licht moet bestaan. En dan komen we uit bij radiogolven, infrarood licht, ultraviolet licht, röntgenstraling en gammastraling.

Alles is opgebouwd uit kleine deeltjes: atoomkernen met daarrond cirkelend elektronen. Voor zover we er momenteel zicht op hebben behoren tot de allerkleinste bouwstenen van het universum de neutrino's. Het zijn zodanig kleine deeltjes met haast geen massa en zonder elektrische lading dat ze quasi nooit interageren met andere deeltjes. Daarom worden ze ook al wel eens spookdeeltjes genoemd. Op elk moment van ons leven passeren continu gigantische hoeveelheden neutrino's door ons lichaam. Ze reizen ongestoord door de Aarde. Ze worden door niets afgeremd.

Alles is opgebouwd uit kleine deeltjes: atoomkernen met daarrond cirkelend elektronen. Voor zover we er momenteel zicht op hebben behoren tot de allerkleinste bouwstenen van het universum de neutrino's. Het zijn zodanig kleine deeltjes met haast geen massa en zonder elektrische lading dat ze quasi nooit interageren met andere deeltjes. Daarom worden ze ook al wel eens spookdeeltjes genoemd. Op elk moment van ons leven passeren continu gigantische hoeveelheden neutrino's door ons lichaam. Ze reizen ongestoord door de Aarde. Ze worden door niets afgeremd.

Ter gelegenheid van de Dag van de Wetenschap die dit jaar plaatsvindt op zondag 24 november biedt MIRA weer een heel verscheiden programma aan, met onder andere een lezing over de hoge vlucht van de Vlaamse ruimtevaartindustrie, workshops over meteorieten en micrometeorieten, speciale zoektochten en opdrachten voor de jongste astronomen in spe, en nog veel meer.

Wij zijn als mensheid druk bezig met ons leven van alledag, wij kijken ook via tv, internet en door ons vele reizen naar hoe het er elders aan toe gaat. Maar doorgaans is onze blik toch beperkt tot de realiteit op onze eigen planeet. Maar natuurlijk is er in het heelal heel wat meer dan de Aarde en de planeten in ons zonnestelsel. Denk maar aan de duizenden planeten rond andere sterren die we sinds een dertigtal jaar ontdekt hebben.

Het einde van sterren is een boeiend verhaal. De echt zware exemplaren kennen een explosief einde, de sterren die minder massief zijn maken een andere doodstrijd mee: via allerhande stuiptrekkingen blazen zij hun buitenlagen weg, waarbij er rond de overgebleven sterkern structuren ontstaan die men (met een wat misleidende naam) planetaire nevels noemt. Een beroemd voorbeeld dat wij op MIRA trouwens vaak met de telescoop aan onze bezoekers tonen is de Ringnevel in het sterrenbeeld Lier.

Eén van de grote problemen waar astronomen en kosmologen mee te maken hebben is de onvoorstelbaar grote afstanden die er zijn in het heelal. De nulletjes vliegen in het rond als we het hebben over astronomische afstanden: de Zon staat op 150.000.000 km, de buurster Proxima Centauri op zowat 40.000.000.000.000 km... Zelfs als we spreken in termen van lichtjaren gaat het over objecten op miljoenen of miljarden lichtjaren van hier.

Met de jaarlijkse Nacht van de Duisternis proberen de Vereniging Voor Sterrenkunde, de Vlaamse Volkssterrenwachten, de Bond Beter Leefmilieu en diverse natuurverenigingen de aandacht te vestigen op de immense lichthinder (en de daarmee gepaard gaande energieverkwisting) waar ons land erg onder te lijden heeft, en die het steeds moeilijker maakt om in onze contreien nog te kunnen genieten van de pracht van de sterrenhemel.

Ook onze volkssterrenwacht is vanzelfsprekend van de partij ter gelegenheid van deze Nacht van de Duisternis.